Truskawki po szwajcarsku, Walperswil 17-20.09.2020

Truskawki po szwajcarsku, Walperswil 17-20.09.2020

W dniach 17-20 września 2020 roku Zespół Doradcy Jagodowego gościł w północno-zachodniej Szwajcarii. Oprócz rozmów o współpracy w zakresie doradztwa agrotechnicznego, wizyta ta była okazją do zapoznania się z technologią uprawy truskawki stosowanej w tym kraju.

Od lewej: Barbara Schwab Züger- właścicielka plantacji, Zbigniew Jarosz- Doradca Jagodowy, Remigiusz Pacyna- menadżer plantacji.

Systemy uprawy

W świadomości większości Polaków obraz Szwajcarii to przepiękne widoki górskie ze szczytami pokrytymi lodowcem oraz pastwiska pełne krów, które dostarczają czystego Alpejskiego mleka do produkcji pysznych wyrobów czekoladowych. Mało kto zdaje sobie sprawę, iż w kraju tym znaleźć można duże gospodarstwa ogrodnicze specjalizujące się w uprawie gatunków jagodowych. Jednym z takich gospodarstw jest Berenland – 30 hektarowa rodzinna farma, chlubiąca się ponad półwieczną tradycją uprawy gatunków jagodowych (głównie truskawki). Większość upraw truskawki w tym kraju stanowią systemy bezglebowe w kokosie. Wyróżnić można trzy główne systemy upraw kokosowych:

na wałach ziemnych okrytych dwoma warstwami agrotkaniny, pomiędzy którymi umieszczona jest rura odprowadzająca z donic kokosowych wody drenarskie (zdjęcia poniżej)

2. typowe systemy rynnowe z charakterystycznymi dla Szwajcarii, relatywnie płytkimi pojemnikami wypełnionymi kokosem:

3. rury uprawowe z indywidualnymi doniczkami o pojemności 1,0 litr/roślina:

Truskawki po szwajcarsku, Walperswil 17-20.09.2020

Gęstość nasadzeń jest standardowa: najczęściej 8 roślin na metrze bieżącym sadzonych naprzemiennie. Rośliny zasilane są typowymi kapilarami o wydajności 2,0-2,2 litr na godzinę, zaopatrzonymi w kompensację ciśnienia. Standardem są systemy zraszaczy znajdujące się w każdym obiekcie, które wykorzystuje się wiosną do ochrony przed przymrozkami, a latem w trakcie upałów do obniżania temperatury w tunelach:

System zraszający

Plantatorzy Szwajcarscy poszukują również rozwiązań umożliwiających zwiększenie wykorzystania powierzchni osłon poprzez wprowadzenie upraw wielopoziomowych wyposażonych w systemy doświetlania światłem LED:

Uprawy takie z powodzeniem funkcjonują w krajach o wysokiej nasłonecznieniem (np. Portugalia, Hiszpania). Niestety w Szwajcarii póki co próby uprawy truskawki w systemie wielopoziomowym nie dają zadowalających efektów, czego powodem jest głównie za duża liczba dni pochmurnych wiosną i jesienią.

Uprawy gruntowe

Uprawy gruntowe truskawki, jakkolwiek jeszcze spotykane, z roku na rok stają się marginalną częścią produkcji ogrodniczej w Szwajcarii:

Powodem tych zmian są panujące tu warunki klimatyczne: mokre wiosny z dużą ilością obfitych opadów oraz z roku na rok coraz bardziej upalne lata. W takich warunkach uprawy gruntowe stają się coraz bardziej zawodne.

Odmiany

Plantatorzy Szwajcarscy stawiają głównie na smak owoców, zdecydowanie mniej dbając o wydajność z powierzchni. Owoce „Premium” sprzedawane za najwyższą cenę, oprócz odpowiedniej wielkości i trwałości, muszą posiadać odpowiednią zawartość ekstraktu (powyżej 12 Brix). Stąd też w nasadzeniach królują odmiany cechujące się wyjątkowymi walorami smakowymi. Oprócz typowych odmian przeznaczonych do upraw w kokosie, jakimi są:

Malling Centenary

Sonsation

Czy Elsanta w Szwajcarii ogromną popularnością cieszy się odmiana Darselect a także Clery, Joly i Dali. Z odmian powtarzających duży udział w nasadzeniach ma stara francuska odmiana Mara des Bois:

Mara des bois- niepozorny owoc o ciekawym smaku

którą Szwajcarzy cenią ze względów wyjątkowo aromatyczny smak owoców. Dużym uznaniem cieszą się również odmiany Flevoplant: Furore, Florina i Florentina a także standardowa odmiana powtarzająca Murano.

Problemy uprawowe

Pomimo klimatu cechującego się dużą wilgotnością powietrza wiosną i jesienią plantatorzy Szwajcarscy nie zgłaszali większych problemów z opanowaniem szarej pleśni (Botritis cinerea). Podobnie bezproblemowo opanowuje się tu presję przędziorka i roztocza, głównie za sprawą ogromnej ilości akarycydów dopuszczonych do upraw gatunków jagodowych. Szwajcaria nie będąc członkiem Unii Europejskiej dopuszcza do stosowania znacznie więcej chemicznych środków ochrony roślin. Zdecydowanie większe problemy sprawiają choroby oraz szkodniki tzw. „gorącego lata”: mączniak (Spharotheca macularis) , wciornastki (Trips)

Żółte taśmy lepowe do odłowu wciornastków

oraz muszka plamoskrzydła (Drosophila suzuki):

Skutki żerowania Drosophila suzuki

Presja muszki plamoskrzydłej przysparza kłopotu szczególnie w ostatnich latach, co jest skutkiem zupełnego braku niskich temperatur zimą w tym rejonie. W Szwajcarii, podobnie jak w pozostałych krajach borykających się z presją tego szkodnika, nie ma „złotego środka” niwelującego problem. Plantatorzy starają się ograniczyć straty w plonie poprzez:

– regularny, codzienny zbiór owoców,

– usuwanie z plantacji owoców przejrzałych,

– stosowanie pułapek feromonowych

– opryski z użyciem wapna węglanowego (ok 2,0 kg na ha w 1000 litrach wody), który po naniesieniu na rośliny w formie oprysku tworzy biały nalot w założeniach działający repelentnie na szkodnika. Pomimo, iż jest to zabieg z użyciem substancji będącej jednocześnie zarejestrowanym dodatkiem do żywności (E 170) po wykonaniu oprysku wymagane jest zachowanie dwudniowego okresu karencji w zbiorach owoców.

Szwajcarski rynek truskawki

W Szwajcarii truskawki uprawia się na ok 500 ha. Produkcja na takim areale zaspokaja ok 25% zapotrzebowania na te owoc Pozostałe 75% zapotrzebowania pokrywa import z zagranicy. Przeciętny mieszkaniec Szwajcarii spożywa rocznie średnio ok. 2.7 kg świeżych owoców truskawki. Plantatorzy starają się jak najwięcej owoców oferować w sprzedaży bezpośredniej, przejmując tym samym marże pośredników.

Samoobsługowe sklepy przy plantacjach

Ogromną popularnością cieszą się samoobsługowe sklepy zlokalizowane przy plantacjach, gdzie kupujący ma do wyboru cały asortyment owoców prosto z plantacji.

Z właścicielem plantacji Sunnehof Beeri p. Matthiasem Muller

Samoobsługowy sklep przy plantacji Sunnehof Beeri

Kasa do uiszczania należności w bezosobowym sklepie

Sklepy takie często nie są w ogóle obsługiwane przez sprzedawcę, a kupujący sam reguluje należność w stojącym wpłatomacie. Część owoców trafia do sieci marketów w bardzo atrakcyjnych cenach: owoce „premium” sprzedawane są po ok. 20 CHF za kg (średnia cena detaliczna w sezonie 2020) Kraj ten dość szczelnie chroni swój rynek przed zalewem tańszych owoców z Holandii, Hiszpanii lub Niemiec. Od połowy maja do końca sierpnia obowiązuje całkowity zakaz importu truskawki do Szwajcarii. W pozostałych miesiącach firmom zajmującym się importem przyznawane są rygorystyczne limity na przywóz owoców, które określane są comiesięcznie po uwzględnieniu bieżącej produkcji rodzimej. Restrykcje te mają na celu zagwarantowanie zbytu owoców pochodzących z gospodarstw Szwajcarskich. Podobne restrykcje dotyczą rynku owoców maliny.

A to nie altanka…

To ul!

Polscy pracownicy w Szwajcarii

Szwajcarzy bardzo przyjaźnie odnoszą się do Polaków i wysoko cenią pracowników z Polski. Z ust jednego z Rodaków pracujących na odwiedzanej plantacji usłyszeliśmy historię, iż dwa lata temu jego pracodawca odwiedził wszystkich swoich pracowników w Polsce. Postanowił osobiście zobaczyć jak mieszkają jego pracownicy, poznać ich zwyczaje aby zapewnić im warunki pobytu w Szwajcarii możliwe jak najbardziej zbliżone do ich rodzinnych domostw. Na odwiedzanych plantacjach pracownicy z Polski stanowili od 60 do 100% załogi, piastując również odpowiedzialne stanowiska menadżerskie. Pozostali pracownicy rekrutują się głównie z Portugalii oraz krajów byłej Jugosławii i Rumunii . Regulaminowy dzień pracy w szwajcarskim rolnictwie trwa 11 godzin, z godzinną przerwą na lunch między 12:00 a 13:00 a standardowa stawka godzinowa to 14,5 CHF brutto.

Zespół Doradcy Jagodowego składa serdeczne podziękowania panu Remigiuszowi Pacynie (zdjęcie poniżej), menadżerowi plantacji Bereenland, za ogromną pomoc w organizacji wizyty.